Marcjan Rzygałowski

Marcjan Rzygałowski (ur. 5 czerwca 1842 r. w Pułtusku, zm. 18 lipca 1937 r.) - weteran powstania styczniowego.

Był synem Andrzeja Rzygałowskiego i Antoniny z Kęcińskich. Ojciec Marcjana był majorem armii rosyjskiej, który po wystąpieniu z wojska wrócił do kraju i założył w Pułtusku warsztat ślusarski. Marcjan przygotowywał się do powstania w "tajnych związkach". Walczył w Puszczy Kampinowskiej i pod dowództwem Langiewicza. Dostał się do niewoli rosyjskiej i pięć miesięcy spędził w kazamatach twierdzy modlińskiej. Po sądzie w Cytadeli Warszawskiej Rzygałowski i jego brat trafili do służby w armii rosyjskiej i zostali wywiezieni w głąb Rosji. Brat umarł z wycieńczenia, a Marcjan Rzygałowski po wielu latach wrócił do kraju, pozbawiony wszelkich praw jako buntownik. W 1873 r. poślubił w Ciechanowie Józefę Rzeplińską, córkę Antoniego i Franciszki z Kirasów. Miał córki Mariannę Genowefę (zmarłą w okresie niemowlęcym) i Konstancję oraz syna Konstantego.

W latach 30. XX wieku mieszkał w Krzynowłodze Wielkiej. Widywano go, jak przyjeżdżał na targi do Chorzel ubrany w mundur weterana. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Krzynowłodze Wielkiej. Na jego pomniku nagrobnym umieszczono cytat z wiersza Walentego Czerkawskiego: "Że czyn dla kraju nagrody nie trzeba/ Gdy duch powstańca w zaświaty uleci/ Skreślcie nad grobem przpustkę do nieba/ 1863-ci".

BIBLIOGRAFIA
1. Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Pułtusku: 1842, akt urodzenia nr 136.
2. Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Ciechanowie: 1873, akt małżeństwa nr 42.
3. Geneteka.genealodzy.pl: https://geneteka.genealodzy.pl.
4. Piotr Kaszubowski, Weterani powstania styczniowego w dokumentach Rady Opiekuńczej Powiatu Przasnyskiego, "Ziemia Zawkrzeńska", t. XVII, Mława 2013, s. 362-363.
5. Żywe pomniki bohaterstwa. Ostatni z 1863 r. Na 70-lecie Powstania Styczniowego, red. W. Dunin - Borkowicz, Warszawa 1934, s. 55.