Roman Hoppe

HOPPE Roman (1908-1979), profesor nauk weterynaryjnych.

Urodził się 9 października 1908 r. w Gniewaniu na Podolu. Ojciec Michał był buchalterem, a matka, Maria z Jurczyńskich, prowadziła dom i zajmowała się wychowywaniem dzieci. Ukończył gimnazjum w Tomaszowie Mazowieckim (matura1927). W 1928 r. rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Rok później przeniósł się na Wydział Weterynaryjny tegoż uniwersytetu. Przez pewien czas łączył studia z asystenturą. W 1935 r. uzyskał dyplom lekarza weterynarii. Po studiach pracował w Katedrze Patologii i Anatomii Patologicznej jako starszy asystent. Tam też (1937) doktoryzował się na podstawie pracy O zmianach histologicznych w nerkach płodu przy brucellozie bydła.
W latach 1937–1939 pracował w Przasnyszu jako powiatowy lekarz weterynarii. W randze podporucznika brał udział w walkach wrześniowych, kończąc je pod Lwowem. Po odbyciu kampanii wrześniowej wrócił do pracy w Przasnyszu, by w 1945 r. ponownie objąć stanowisko powiatowego lekarza weterynarii (do 1948 r.). W l. 1945-1947 pracował dodatkowo jako nauczyciel chemii i fizyki w przasnyskim liceum. Nie przyjął złożonej mu oferty objęcia stanowiska inspektora szkolnego w powiecie. 
W 1946r. odbył w Warszawie przewód habilitacyjny na podstawie pracy Wpływ ułożenia głowy i szyi na kształtowanie się czaszki płodów końskich i płynące stąd wskazania dla rozwiązywania ciężkich porodów u klaczy. W 1947 r. uzyskał tytuł docenta położnictwa zwierząt. Prowadził z tego zakresu wykłady zlecone. W 1948 r. wyprowadził się z Przasnysza i osiedlił w Marysinie Wawerskim. W l. 1948–1953 był konsultantem Ministerstwa PGR do spraw niepłodności klaczy. W 1950 r. został kierownikiem Katedry Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt (od 1952r. w strukturze Wydziału Weterynaryjnego SGGW). W 1954 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w1965 – profesora zwyczajnego. W latach 1956–1958 był prodziekanem, a następnie w latach 1958–1960 dziekanem Wydziału Weterynaryjnego SGGW. W latach 1962–1965 pełnił funkcję prorektora ds. nauki SGGW.
Był zastępcą redaktora naczelnego „Życia Weterynaryjnego”, a w 1955 i 1957 r. prezesem Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych, ponadto członkiem Komitetu Nauk Weterynaryjnych PAN. Udzielał się w Towarzystwie Opieki nad Zwierzętami. 
Za swą działalność naukowo-dydaktyczną i społeczno-zawodową był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. Odznaczony został m. in. Złotym Krzyżem Zasługi (1956) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Złotą Honorową Odznaką Zrzeszenia Lekarzy Weterynarii (1974), Odznaką Zasłużonego Pracownika Rolnictwa (1976), Odznaką Za Wzorową Pracę w Służbie Weterynaryjnej (1966), odznaczeniami zagranicznymi Uczelni Weterynaryjnej w Brnie Ignatiego Josepha Pesincy (1969) oraz AemilaPribyla (1977). Otrzymał nagrodę indywidualną drugiego stopnia Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego (1970), nagrodę zespołową stopnia drugiego Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1974).Jego dorobek naukowy i publicystyczny obejmuje 110 pozycji, w tym prace doświadczalne (61), prace o charakterze referentowo-poglądowym, artykuły i komunikaty naukowe (32), prace podręcznikowe (7), recenzje (4), prace popularno-naukowe (6). 
Rodzinę założył, żeniąc się z Henryką Śliwkowską, której rodzice posiadali gospodarstwo rolne na Zawodziu. Henryka Hoppe (1916-2002) była wieloletnią działaczką harcerską, w l. 1945-46 komendantką Hufca ZHP w Przasnyszu. Z ich związku przyszli na świat synowie, Jan i Andrzej. Obaj osiedlili się w USA. 
Zmarł 1 lutego 1979 r. w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu w Marysinie Wawerskim. 25 czerwca 1983 r. odbyła się uroczystość nadania imienia prof. dr hab. Romana Hoppe lecznicy specjalistycznej w Przasnyszu. Na ścianie budynku odsłonięto tablicę pamiątkową (w październiku 2003 r. przeniesioną do dawnej siedziby starostwa powiatowego), a w Muzeum Historycznym w Przasnyszu zorganizowano poświęconą mu wystawę czasową. Jego imię nosi też jedna z przasnyskich ulic.
BIBLIOGRAFIA
Biogram w Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Hoppe.
A. Borkowski, Przasnyskie portrety. Część pierwsza, Przasnysz 2004, s. 49-52.
J. From, Roman Hoppe – przasnyskie karty jego życiorysu, w: Przasnyska Oświata i Kultura w okresach pokoju, Warszawa-Przasnysz 1988, s. 70–74.
W. Krzyżewski, Historia weterynarii Ziemi Przasnyskiej w XIX i XX wieku, Przasnysz 1994, s. 209-223.
W. Krzyżewski, Profesor Roman Hoppe – wybitny położnik i pierwszy kierownik Katedry Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt w Warszawie:http://www.muzeumwet.tpzp.xip.pl/index.php?numer=1&nr=2&idww=6. 
K. Millak, Uczelnia Weterynaryjna w Warszawie 1840–1965, Warszawa 1965, s. 311–315.

 

Włodzimierz Rykowski

Włodzimierz Rykowski (ur. 15 stycznia 1915 r. w Szymakach k. Płońska, zm. 14 grudnia 1988 r. w Ciechanowie) – działacz społeczny, regionalista, wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej.
Urodził się w rodzinie prawnika, Heliodora Rykowskiego i Marianny z Zadrożnych. Dzieciństwo spędził w Chorzelach. Ukończył szkołę powszechną w Chorzelach, gimnazjum w Przasnyszu oraz liczne kursy specjalistyczne. Służbę wojskową odbywał w 6 p. p. Legionów im. Józefa Piłsudskiego w Wilnie. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r., 14. września dostał się pod Siedlcami do niewoli niemieckiej. W oflagach na terenie Niemiec przebywał przez cały okres wojny. Do Polski wrócił w 1946 r. Pracował kolejno w Sądzie Grodzkim w Przasnyszu, Zjednoczeniu Budownictwa Wiejskiego w Ciechanowie oraz w Przasnyskim Przedsiębiorstwie Budowlanym. Na emeryturę przeszedł 1 marca 1978 r.
Obok pracy zawodowej intensywnie zajmował się gromadzeniem materiałów dotyczących dziejów Przasnysza i okolic. Był współorganizatorem Powiatowej Komisji Historii, Kultury i Sztuki przy prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Przasnyszu (1957), Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej (1965) i Muzeum Ziemi Przasnyskiej (dziś Muzeum Historyczne w Przasnyszu – 1980, W. Rykowski pracował w nim jako przewodnik). Był prezesem TPZP do 1986 r. Prowadził ożywioną działalność odczytową na tematy regionalne, publikował wiele artykułów dotyczących Przasnysza (m. in. w czasopiśmie "Pięć Rzek", którego był członkiem redakcji). Działał w Mazowieckim Towarzystwie Kultury, którego był współzałożycielem. Uczestniczył w pracach Narodowej Rady Kultury do spraw Regionalnych Towarzystw Kultury oraz w ogólnopolskich kongresach towarzystw regionalnych. Pomagał w tworzeniu Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego. Z jego inicjatywy w powiecie przasnyskim prowadzono badania archeologiczne. Był autorem kilku opracowań dotyczących historii Przasnysza, które pozostały w maszynopisie.
Włodzimierz Rykowski uhonorowany został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, złotą odznaką "Za Opiekę nad Zabytkami", odznakami "Zasłużony Działacz Kultury", "Za zasługi dla województwa warszawskiego", "Za zasługi dla województwa ostrołęckiego" oraz medalem "Za Udział w Wojnie Obronnej 1939".
Włodzimierz Rykowski ożenił się z Elżbietą Ławrowską. Wychował córkę Magdalenę i syna Bronisława, miał czworo wnuków. Zmarł po krótkiej chorobie w ciechanowskim szpitalu. Pochowany został w grobie rodzinnym na przasnyskim cmentarzu parafialnym.
29 października 2019 r., podczas sesji Rady Miejskiej, w sali konferencyjnej Urzędu Miasta w Przasnyszu odsłonięta została tablica poświęcona pamięci Włodzimierza Rykowskiego.
BIBLIOGRAFIA
1. Alfred Borkowski, Piotr Kaszubowski, Przasnyskie portrety. Część druga, Przasnysz - Ciechanów 2008, s. 84-85.
2. Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło 2008, s. 894.
3. Stanisław Pajka, Włodzimierz Rykowski - piewca Przasnysza, "Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego", R. 2, 1988, s. 136-137.
4. Elżbieta Zielińska, Wpisani w historię. Słownik biograficzny województwa ostrołęckiego, Ostrołęka 1990, s. 149-150.

Aleksander Drwęcki

Aleksander Drwęcki (ur. 12 grudnia 1921 r. w Przasnyszu, zm. 26 grudnia 2009 r. tamże) – nauczyciel, regionalista, publicysta historyczny.
Urodził się w rodzinie rzemieślniczej. Był synem Bolesława i Heleny z domu Dzilińskiej. W 1936 r. ukończył Szkołę Podstawową w Przasnyszu. W czasie okupacji był żołnierzem Armii Krajowej. Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Przasnyszu (1949), Państwowe Liceum Pedagogiczne w Mławie (1950; zaocznie), Studium Nauczycielskie w Warszawie (1958; zaocznie) i Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Siedlcach (1978; zaocznie).
Od 1947 do 1962 r. był nauczycielem Szkoły Podstawowej nr 1 w Przasnyszu (dodatkowo pracował jako dekorator w Powiatowym Domu Kultury i Oficerskim Klubie Garnizonowym w Przasnyszu). W latach 1954-72 był kierownikiem Ośrodka Metodycznego, pełnił też funkcję wizytatora metodyka Wydziału Oświaty i Wychowania w Przasnyszu (1972-75). Pracował również jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 3 w Przasnyszu (1975-78), pedagog szkolny w Liceum Ogólnokształcącym w Przasnyszu (1978-1983) i dyrektor Szkoły Podstawowej nr 4 w Przasnyszu (1983-84). Od 1984 r. przebywał na emeryturze.
Aleksander Drwęcki był członkiem Zarządu Powiatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego (1950-1970), długoletnim przewodniczącym Komisji Historycznej przy Zarządzie Pow. ZNP (1950-1970) i członkiem Okręgowej Komisji Historycznej ZNP w Ostrołęce (1975-1980). Był organizatorem sesji popularnonaukowych poświęconych przasnyskiej oświacie, tajnemu nauczaniu i ruchowi oporu. Organizował Izbę Pamięci Naucz. w Przasnyszu, był kronikarzem ZNP, członkiem Zarządu Powiatowego ZBOWiD (1950-1970), prelegentem i sekretarzem (1970-1985) Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Przez wiele lat dokumentował dzieje najnowsze Przasnysza i okolic, zgromadził ogromną ilość relacji i archiwaliów dotyczących ruchu oporu i oświaty w Przasnyskiem. Zasłużył się również w dziele upamiętniania miejsc walk i męczeństwa. Był autorem lub współautorem kilkunastu książek oraz blisko 100 artykułów zamieszczanych m.in. w „Tygodniku Ostrołęckim” i „Ziemi Przasnyskiej”. Kilka prac opublikował w „Zeszytach Naukowych” Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, którego był członkiem od chwili założenia.
Aleksander Drwęcki był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. Otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Partyzancki, Krzyż AK, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Medal Zwycięstwo i Wolności, Złoty i Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Medal "Za zasługi dla obronności kraju", Medal "Za udział w wojnie obronnej 1939", Złoty Medal "Za zasługi dla Pożarnictwa", Złotą Odznakę ZNP, Odznakę "Akcji Burza", odznaki: "Za zasługi dla województwa warszawskiego" i "Za zasługi dla województwa ostrołęckiego", "Zasłużony Działacz Kultury". W 2003 r. uhonorowany został statuetką Przaśnika - nagrodą Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej. W 2007 r. wyróżniony został Medalem Stanisława Ostoja-Kotkowskiego w kategorii Medal Honorowy.
Wydał następujące książki:
1. Pamięci tych, którzy żyli z nami, 1987 (z K. Parszewskim).
2. Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w powiecie przasnyskim, 1994.
3. Zbrodnia w Starych Jabłonkach pod Ostródą, 1994.
4. Zbrodnia na grzebowisku końskim, 1994.
5. Ofiary totalitaryzmu na ziemi przasnyskiej, 1994.
6. Przasnyska KOP, 1994.
7. Mord zakładników w Krzynowłodze Małej, 1994
8. Martyrologia społeczeństwa powiatu przasnyskiego w latach wojny i okupacji, 1995.
9. Bitwa oddziału partyzanckiego AK „Łowcy” pod Szlą, 1995.
10. Zarys dziejów oświaty w powiecie przasnyskim, 1997.
11. Monografia Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w Przasnyszu (1918-1998), 1998.
12. Dzieje ochotniczych straży pożarnych w powiecie przasnyskim 1881-2001, 2002​.
13. Cmentarz parafialny w Przasnyszu, 2003.
14. Pierwsze organizacje konspiracyjne, 2003.
15. Kurierskimi i nauczycielskimi drogami (wspomnienia), 2008.
16. Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Przasnyskim, 2009.
Aleksander Drwęcki rodzinę założył w 1945 r., poślubiając Janinę Pydyńską (zm. 1978). Miał z nią czworo dzieci: synów Tomasza i Stanisława oraz córki Krystynę i Małgorzatę. Doczekał się ośmiorga wnuków i sześciorga prawnuków. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Przasnyszu.
28 lutego 2019 r. radni miasta Przasnysza podjęli decyzję o nadaniu jednej z nowych przasnyskich ulic imienia Aleksandra Drwęckiego.
BIBLIOGRAFIA
1. Alfred Borkowski, Przasnyskie portrety. Część pierwsza, Przasnysz 2004, s. 36-41.
2. Piotr Kaszubowski, Pan Aleksander, "Tygodnik Przasnyski", nr 30 z 24.07.2018, s. 23.
3. Jerzy Kijowski, W 75-lecie Aleksandra Drwęckiego, "Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego", R. 9, 1995, s. 389-390.
4. Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło 2008, s. 224.
5. Stanisław Pajka, Wpisani w Kurpiowszczyznę i w życie moje, Ostrołęcka 2009, s. 107-110.
6. Stanisław Pajka, Z kręgu ludzi mi życzliwych, Ostrołęka 2011, s. 48-49.
 

Stanisław Kostka Anastazy Chełchowski

Stanisław Kostka Anastazy CHEŁCHOWSKI (27 lutego 1866 r. w Chojnowie, zm. 23 marca 1907 r.w Ciechanowie) - rolnik, przyrodnik (mykolog) i etnograf, działacz społeczny, oświatowy, gospodarczy i polityczny.

Jego rodzicami byli: Teodor Chełchowski h. Lubicz (1825-1891), ziemianin, właściciel majątku Chojnowo i Julia z Obrębskich (1829-1898). Miał czworo rodzeństwa: Marię Franciszkę Śniechowską; Teodorę Helenę Rouppertową (działaczkę społeczną); Kazimierza Antoniego Franciszka (lekarz, działacz społeczno-narodowy, bohater PSB); Jadwigę Walentynę Milewską (publicystkę, działaczkę społeczną).

Uczył się w Mławie, następnie w Warszawie, gdzie ukończył IV Rządowe Gimnazjum Filolog. (1883) i Wydział Fizyko-Przyrodniczy Cesarskiego UW (ze złotym medalem) w 1887 r. Podczas nauki w gimnazjum Stanisław nawiązał bliższe kontakty z redaktorem „Wędrowca” i jednym z głównych wydawców Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, Filipem Sulimierskim, który oceniając wielkie zdolności chłopca, zachęcił go do pracy pisarskiej. Pierwszy tom Słownika, wydany w 1880 r., przyniósł dwa hasła opracowane przez 14-letniego Stanisława: Chojnowo i Czernice Borowe, t. II (1881) – Dzielin, Garlino, Grójec i Grudusk, t. IV (1884) – Klewki, t. IX (1888) – Pszczółki. W opisach miejscowości Chełchowski zamieścił wątki miejscowych legend i podań zaczerpniętych od wiejskich bajarzy.

W okresie studiów i przez kilka lat po ich zakończeniu badał kulturę ludową i folklor Mazowsza płockiego, szczególnie jego północnej części i Kurpiów. Dzięki wcześniejszej znajomości z Filipem Sulimierskim nawiązał kontakt z Janem Karłowiczem, etnografem i językoznawcą, ówczesnym redaktorem „Wisły”. W „Wiśle” Chełchowski opublikował "Materiały do etnografii ludu z okolic Przasnysza" (t. II, 1888, s. 122-151), zawierające obok wielu spostrzeżeń na temat budownictwa, ubioru i obyczajowości włościan z Przasnyskiego, również 16 pieśni oraz wiadomość, że autor w swych zbiorach posiada ich blisko 700. W późniejszym czasie Chełchowski niejednokrotnie nadsyłał do „Wisły” przyczynki do działu „Poszukiwania”. M. in. zamieścił "Stosunki etnograficzne w pow. Przasnyskim" (t. III, 1893, s. 375-381),
napisane na podstawie własnej wcześniejszej pracy pt. "Stosunki etnograficzne w gub. Płockiej" (opublikowanej w „Kalendarzu Płockim” na r. 1891) i rocznika powiatowego A. N. Leontiewa. Podzielił w niej ludność powiatu na Kurpiów i Mazurów właściwych (włościanie i drobna szlachta). Interesowało Chełchowskiego niemal wszystko: archeologia i antropologia fizyczna, budownictwo, podania i legendy, medycyna ludowa, przysłowia. Badania ludoznawcze traktował jednak jako zajęcie uboczne. Po 1893 r. zupełnie zarzucił współpracę z „Wisłą”.

Najważniejszą pracą etnograficzną Chełchowskiego są "Powieści i opowiadania ludowe z okolic Przasnysza", które wyszły zebrane w oddzielnym wydawnictwie Biblioteki „Wisły” (1889-1890), jako jej V i VI tom. Zbiór został wysoko oceniony przez badaczy folkloru polskiego (J. Karłowicz, J. Krzyżanowski, H. Kapełuś, K. Wrocławski). Julian Krzyżanowski pisał o tej pracy: «Przyniosła ona 86 bajek, przeważnie magicznych, spisanych „na gorąco” w gwarze, z zachowaniem odrębności dawnych bajarzy. Materiały tu ogłoszone wykazują często cechy swoiste, jak bajka "O przekrasny Helenie" (T 550), przyniesiona przez jakiegoś eks-żołnierza z Rosji, jak wskazuje i tytuł, i imię ptaka Tarcica, tj. Żar-ptica, lub "O maskarze i Lipieńskim", tj. o słudze skamieniałym» (Słownik folkloru polskiego, Warszawa 1965, s. 59). Dodać należy, że narratorzy Chełchowskiego rekrutowali się zarówno spośród włościan, jak i licznej na północnym Mazowszu drobnej szlachty. Nieznane są losy rękopisów etnograficznych Chełchowskiego. Wiadomo, że kilka prac zaginęło podczas powstania warszawskiego.

Był autorem broszur popularyzujących wiedzę rolniczą, szeregu artykułów zamieszczonych w „Gazecie Rolniczej”, „Gazecie Cukrowniczej” czy „Encyklopedii Rolniczej”. Był również wydawcą „Gazety Rolniczej” i członkiem komitetu redakcyjnego „Roczników Nauk Rolniczych”. Prace z dziedziny botaniki i mykologii publikował w „Wiadomościach Uniwersyteckich”, „Pamiętniku Fizyograficznym” i we „Wszechświecie”. Był współpracownikiem i korespondentem „Głosu”.

Po śmierci ojca w 1891 r. objął prowadzenie majątku (o pow. ok. 430 ha). W 1899 r. w zakupionym majątku Miłoszewiec założył rolniczą stację doświadczalną. Od 1900 r. kierował pracami sekcji rolnej przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. W l. 1901-1905 był prezesem Towarzystwa Rolniczego Płockiego. W 1904 r. powołał Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Ciechanowie. Był członkiem Rady Nadzorczej Macierzy Szkolnej Królestwa Polskiego (1905-1907); inicjatorem Wydziału Rolniczego przy Towarzystwie Kursów Naukowych w Warszawie (1906) i członkiem Rady Naukowej Wydziału. Od czasów studenckich współpracował z R. Dmowskim, działał w Lidze Narodowej i Narodowej Demokracji, w 1906 r. został posłem z guberni płockiej do I Dumy Rosyjskiej w Petersburgu. Był współzałożycielem i pierwszym prezesem Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim (wybrany kilkanaście dni przed śmiercią 11 III 1907 r.).

W roku 1891 ożenił się z Jadwigą Heleną Filipiną Jaworowską h. Lubicz (1868-1940) z Unikowa, z którą miał pięcioro dzieci: Zbigniewa Teodora (1892-1917); Halinę Jadwigę Bojanowską (właścicielkę majątku Lipa w pow. ciechanowskim; 1894-1937); Zofię Józefę (1897-1898); Kazimierza Mariana (1899-1954); Marię Danutę Żelechowską (1902-1983). Zmarł nagle w Ciechanowie. Pochowany został w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Czernicach Borowych.

BIBLIOGRAFIA
1. Głos 1886-1899. Bibliografia zawartości, praca zbiorowa pod red. M. Stokowej, Wrocław 1955, s. 458-461;
2. P. Kaszubowski, Stanisław Kostka Anastazy Chełchowski, [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. Tom V, pod red. K. Ceklarz, A. Spiss i J. Święcha, Kraków 2019, s. 19–21.
3. P. Kaszubowski, Potężny w duchu i potężny w ciele. Opowieść o Stanisławie Chełchowskim, Przasnysz 2007;
4. P. Kaszubowski, Stanisław Chełchowski z Chojnowa – ziemianin, naukowiec, obywatel, [w:] Dziedzictwo kulturowe pograniczy. Drobna szlachta, „Roczniki Wydziału Nauk Humanistycznych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Dziedzictwo Kulturowe”, R. 2007, s. 141-161;
5. M. Kiniorski, Chełchowski Stanisław, Polski Słownik Biogr., t. III, Kraków 1937, s. 271-272;
6. J. Krzyżanowski, Chełchowski Stanisław, [w:] Słownik folkloru polskiego, red. tenże, Warszawa 1965, s. 59;
7. J. Lutyńska, H. Żelechowska, Stanisław Chełchowski, [w:] Ziemianie polscy XX wieku. Życiorysy: Andrzeykowicz – Żórawski, Warszawa 1992, s. 35-36;
8. Słownik pseudonimów pisarzy polskich, XV w. – 1970 r., t. I, A-J, red. E. Jankowski, Wrocław – Warszawa – Kraków 1994, s. 355.;
9. Słownik pseudonimów pisarzy polskich, XV w. – 1970 r., t. II, J-Q, red. E. Jankowski, Wrocław – Warszawa – Kraków 1995, s. 605;
10. K. Wrocławski, Zasługi Stanisława Chełchowskiego dla dokumentacji prozy ludowej z Mazowsza, [w:] Fascynacje folklorystyczne. Księga poświęcona pamięci Heleny Kapełuś, red. M. Kapełuś i A. Engelking, Warszawa 2002, s. 165-169.