Witold Borucki "Dąb" "Babinicz" 

Witold Borucki "Dąb" "Babinicz" (ur. 3 listopada 1924 r. w Rawach w powiecie makowskim, zm. 19 sierpnia 1949 r. koło Amelina) - żołnierz niepodległościowego podziemia, komendant  Okręgu NZW "Tęcza".
Uzyskał niepełne wykształcenie w Gimnazjum Ojców Salezjanów w Jaciążku. Podczas okupacji niemieckiej był żołnierzem AK w Obwodzie Maków Mazowiecki. Zmobilizowany do wojska, jesienią 1945 r. zdezerterował ze szkoły oficerskiej we Wrocławiu i wstąpił do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Był żołnierzem oddziałów ppor. Mieczysława Przybytniewskiego "Mieczysława", a następnie por. Mariana Kraśniewskiego „Burzy”. W 1946 r. został dowódcą patrolu partyzanckiego Pogotowia Akcji Specjalnej. Nie ujawnił się podczas amnestii 1947 r. W ramach "XVI" Okręgu NZW, od 20 lipca 1947 r. pełnił funkcję komendanta Powiatu "Mściciel", obejmującego część powiatu makowskiego i przasnyskiego. Spośród terenowych dowódców Warszawskiego Okręgu NZW kryptonim "Orzeł" wyróżniał się szczególną dynamiką działań. Był dowódcą podczas udanych ataków na posterunki MO w Młynarzach (20 sierpnia 1947 r.), Sypniewie (30 sierpnia 1947 r.), Jednorożcu (23 października 1947 r.) i Krzynowłodze Małej (20 kwietnia 1948 r.) oraz walkami z KBW, UB i MO pod Zabielem Wielkim (lipiec 1947 r.), Kopaczyskami i Zawadami (20 sierpnia 1947 r.), Młynarzami (27 sierpnia 1947 r.), Bielą (31 sierpnia 1947 r.), Pieczyskami (24 października 1947 r.) i Amelinem (18 grudnia 1947 r.).
Po rozbiciu Komendy Okręgu sformowanej przez Józefa Kozłowskiego "Lasa", odtworzył struktury XVI Okręgu NZW (występującego od tego momentu pod kryptonimem "Tęcza") i w lipcu 1948 r. objął nad nimi komendę. 14 sierpnia 1948 r. na mocy decyzji Sądu Okręgowego awansowany do stopnia chorążego.
Witold Borucki oraz Henryk Milewski "Cięty" zostali zamordowani w czasie snu przez agentów resortu bezpieczeństwa "Jana" i "Poprawnego" (byłych żołnierzy NZW), działających na zlecenie naczelnika Wydziału III WUBP w Warszawie.
BIBLIOGRAFIA
1. Biogram Witolda Boruckiego na stronie "Wilcze Tropy": https://wilczetropy.ipn.gov.pl/wt/biogramy/13541,Chor-Witold-Borucki-Dab-Babinicz.html.
2. Kazimierz Krajewski, Kalendarium działań zbrojnych podziemia niepodległościowego na terenie powiatu Ostrołęka (XII 1944-XII 1954), [w:] Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956. Powiat Ostrołęka. Materiały z sesji naukowej "Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych" zorganizowanej 23 października 2008 r. przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Prezydenta Ostrołęki, Warszawa 2009, s. 199, 206, 209, 211, 214, 217, 221, 234.

Mieczysław Dziemaszkiewicz "Rój" 

Mieczysław Dziemieszkiewicz "Rój" (ur. 28 stycznia 1925 r. w Zagrobach w powiecie łomżyńskim, zm. 13 kwietnia 1951 r. w Szyszkach w powiecie pułtuskim) - żołnierz Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.
Urodził się w rodzinie Adama i Stefanii ze Świerczewskich. Ojciec walczył w szeregach białogwardzistów przeciwko Armii Czerwonej. W 1939 r. Mieczysław ukończył w Różanie szkołę powszechną. W czasie okupacji uczęszczał w Makowie Mazowieckim na kursy tajnego nauczania na poziomie szkoły średniej. Jego rodzina związana była z Narodowymi Siłami Zbrojnymi: starszy brat Roman Dziemieszkiewicz "Adam" "Pogoda" pełnił m.in. funkcję komendanta Powiatu NSZ Ostrołęka. Dowodził akcją na siedzibę UB w Krasnosielcu 1 maja 1945 r., jesienią tegoż roku został zamordowany przez żołnierzy sowieckich. Trzeci z braci, Jerzy Dziemieszkiewicz  za przynależność do NSZ skazany został na 7 lat więzienia.
Wiosną 1945 r. Mieczysław Dziemieszkiewicz został wcielony do "ludowego" Wojska Polskiego, skąd zdezerterował i wstąpił do oddziału partyzanckiego NSZ (NZW) dowodzonego ppor. Mariana Kraśniewskiego "Burzę". Początkowo dowodził drużyną, wyróżniając się odwagą osobistą w akcjach. W sierpniu 1945 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych. W drugiej połowie 1946 r. został włączony do oddziału Pogotowia Akcji Specjalnej (PAS) "XVI" Okręgu NZW, dowodzonego przez chor. Józefa Kozłowskiego "Lasa", "Visa". 6/7 września 1946 r. uczestniczył w operacji oddziałów NZW pod ogólnym dowództwem komendanta Okręgu kpt. Zbigniewa Kuleszy "Młota" na cukrownię w Krasińcu. Odrzucił amnestię z 1947 r. 4 kwietnia 1947 r. opanował wieś Karwacz i rozbroił  tam posterunek MO. W odtworzonym wiosną 1947 r. "XVI" – Warszawskim Okręgu NZW objął funkcję komendanta Powiatu "Ciężki" – "Wisła" (pow. Ciechanów, część pow. Płońsk i Mława) i dowódcy oddziału partyzanckiego operującego na tym terenie. Do ważniejszych akcji wykonanych przez oddział "Roja" w okresie od czerwca 1947 r. do sierpnia 1948 r. należy wymienić: rozbrojenie posterunku MO w Barańcach 3 listopada 1947 r. i Gąsocinie 16 marca 1948 r., zasadzki na UB pod Gołyminem 22 listopada 1947 r. i pod Nasielskiem 28 listopada 1947 r. oraz walkę z grupą operacyjną KBW i UB pod Pniewem Wielkim 12 lipca 1948 r. (poległ tam m.in. szef PUBP w Ciechanowie, por. Tadeusz Mazurowski).
Po rozbiciu w czerwcu 1948 r. komendy okręgu kontynuował działalność niepodległościową. Spośród ważniejszych akcji jego oddziału należy wymienić walki stoczone pod Wyrębem Karwackim 10 listopada 1948 r. i Szlasami Żalnymi 28 grudnia tegoż roku. W marcu 1949 r. zdołał zlikwidować agenta bezpieki krypt. "Janek", odpowiedzialnego za zadenuncjowanie oddziału "Orzyca". 19 października 1949 r. opanował Czernice Borowe i rozbroił tamtejszy posterunek MO. Do najbardziej spektakularnych akcji "Roja" należy zaliczyć również zatrzymanie pociągów w Gołotczyźnie (6 listopada 1949 r.) i Pomiechówku (28 sierpnia 1950 r.). Na przełomie 1949 i 1950 r. podjął próbę odbudowania struktur „XVI” Okręgu NZW. Rozszerzył zasięg działania podległych sobie patroli na kilka sąsiednich powiatów: Pułtusk i Nowy Dwór Mazowiecki. Okresowo, wiosną 1950 r., przekraczał Wisłę - docierał na obszary powiatów Wołomin, Otwock, Mińsk Mazowiecki i Garwolin. Wydany przez agenturę, poległ w walce z grupą operacyjną UB i KBW w Szyszkach, w powiecie Pułtusk. Razem z nim zginął jego podkomendny Bronisław Gniazdowski "Mazur".
13 października 2007 r., "za wybitne zasługi dla niepodległości Polski", prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Mieczysława Dziemieszkiewicza Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. "Rój" został również uhonorowany Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego.
W 2009 r. Telewizja Polska przystąpiła do realizacji filmu Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać w reżyserii Jerzego Zalewskiego. Głównym bohaterem filmu był Mieczysław Dziemieszkiewicz, którego odtwarzał  Krzysztof Zalewski-Brejdygant. Premiera filmu odbyła się 4 marca 2016 r.. W 2017 r. TVP zaprezentowała pięcioodcinkowy serial, będący rozwinięciem filmu kinowego.
Decyzją nr 16/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 lutego 2018 r. 5 Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej przyjęła imię st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. "Rój". 13 kwietnia 2018 r. w Szyszkach odsłonięto tablicę pamiątkową oraz krzyż ku czci Mieczysława Dziemieszkiewicza i Bronisława Gniazdowskiego.

BIBLIOGRAFIA
1. Biogram Mieczysława Dziemieszkiewicza na portalu Wilcze Tropy: https://wilczetropy.ipn.gov.pl/wt/biogramy/13407,St-sierz-Mieczyslaw-Dziemieszkiewicz-Roj.html.
2. Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Mieczysław Dziemieszkiewicz "Rój": file:///C:/Users/Samsung/AppData/Local/Packages/Microsoft.MicrosoftEdge_8wekyb3d8bbwe/TempState/Downloads/322-339%20(1).pdf.
3. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczysław_Dziemieszkiewicz.

Eugeniusz Lipiński "Mrówka"

Eugeniusz Lipiński "Mrówka" (ur. 3 lutego 1919 r. we wsi Budne Sowięta gm. Baranowo, w ówczesnym powiecie przasnyskim, zm. 15 października 1949 r. pod wsią Olszewka) - żołnierz ZWZ-AK i NZW.
Ukończył 7 klas szkoły powszechnej i szkołę rolniczą. Działalność konspiracyjną podjął w styczniu 1940 r. w lokalnej grupie niepodległościowej. W 1941 r. został zaprzysiężony w ZWZ w Obwodzie Przasnysz (następnie AK). Początkowo pełnił funkcję łącznika. Zagrożony zdekonspirowaniem przedostał się na teren Generalnego Gubernatorstwa. Tam został włączony do pionu wywiadowczego. W styczniu 1944 r. został ujęty przez żandarmerię jako uchylający się od pracy przymusowej. Wywieziony na roboty na obszar Prus Wschodnich, uciekł, a ponownie zatrzymany, został uwięziony w obozie karnym w Działdowie. 1 sierpnia 1944 r. dokonał brawurowej ucieczki z obozu. Powrócił w rodzinne strony i wstąpił do oddziału partyzanckiego AK (prawdopodobnie do "Łowców"). W służbie czynnej pozostawał do 13 listopada 1944 r., kiedy to zwolniono go ze względu na stan zdrowia. Po wyzdrowieniu powrócił do służby w szeregach konspiracji.
W maju 1945 r. Lipiński został mianowany dowódcą terenowej grupy samoobrony, na czele której wykonał kilka akcji, głównie w powiecie ostrołęckim. Przejściowo znalazł się wówczas w rękach "bezpieki", jednak i tym razem udało mu się odzyskać wolność. 22 czerwca 1946 r. wstąpił do oddziału NZW podległego Komendzie Powiatu Ostrołęka krypt. "Orawa", wziął udział w kilku operacjach bojowych (m.in. opanowanie Krasnosielca 28 czerwca 1946 r.). W 1947 r. podporządkował się nowej Komendzie XVI Okręgu NZW (krypt. "Orzeł"), otrzymując przydział do oddziału partyzanckiego Pogotowia Akcji Specjalnej Komendy Obwodu NZW "Mściciel". 10 grudnia 1947 r., działając na rozkaz Józefa Kozłowskiego "Lasa" patrol "Mrówki" rozbroił posterunek MO w Krzynowłodze Małej. 1 czerwca 1948 r. powierzono Lipińskiemu funkcję dowódcy jednej z trzech drużyn (liczyła ona około 6 żołnierzy). Po rozbiciu 24 czerwca 1948 r. sztabu XVI Okręgu NZW kontynuował działalność w ramach okręgu krypt. "Tęcza". Awansowano go wówczas do stopnia sierżanta, wyznaczając na stanowisko komendanta powiatu NZW o krypt. "Wiosna", który obejmował północną część powiatu przasnyskiego. "Mrówka" dowodził też niedużym patrolem partyzanckim, liczącym 6 żołnierzy.
Do większych działań wykonanych przez Eugeniusza Lipińskiego w tym czasie należy zaliczyć akcję w Węgrzynowie 14 listopada 1948 r. oraz rozbrojenie 3 grudnia 1948 r. posterunku MO w Pęczkach. Poległ pod wsią Olszewka w obławie KBW. Jego patrol został zlokalizowany dzięki agenturze UBP. Wraz z "Mrówką" zginęli w walce jego żołnierze: Stanisław Radomski "Kula", Alfred Gadomski "Kajdan", Stanisław Garliński "Cichy" i N.N. "Lis". Miejsce pochówku zabitych partyzantów do dziś pozostaje nieznane. Eugeniusz Lipiński upamiętniony został na tablicy pamiątkowej w kruchcie kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Przasnyszu.

BIBLIOGRAFIA
1. Biogram Eugeniusza Lipińskiego na stronie Wilcze Tropy: https://wilczetropy.ipn.gov.pl/wt/biogramy/13400,Eugeniusz-Lipinski-Mrowka.html.
2. Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956. Powiat Ostrołęka. Materiały z sesji naukowej Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych zorganizowanej 23 października 2008 r. przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Prezydenta Ostrołęki, Warszawa 2008, s. 217,

Zygmunt Urbański

Zygmunt Urbański (ur. 16 stycznia 1919 r., zm. 26 lutego 1946 r. w Warszawie) - żołnierz AK i NSZ, ofiara represji stalinowskich. Mieszkał w Lipie. W okresie okupacji hitlerowskiej należał do Armii Krajowej, po wojnie działał w oddziale Narodowych Sił Zbrojnych na terenie powiatu przasnyskiego. Aresztowany przez UB, 9 stycznia 1946 r. wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie skazany został na karę śmierci. Stracony 26 lutego 1946 r. w więzieniu karno-śledczym na Pradze razem z żołnierzami NSZ z Lipy i okolic: Bolesławem Dominikiem "Stalowym", Stanisławem Karwowskim "Twardym",  Franciszkiem Klamą "Karasiem" i Wacławem Rogalą "Kiszelem". Zygmunt Urbański został potajemnie pogrzebany na Cmentarzu Bródnowskim (kw. 45 N, rząd 1, grób 6, nr ewidencyjny księgi pochowanych 827). Upamiętniono go na tablicy pamiątkowej wmurowanej w 2008 r. na kościele filialnym pw. św. Maksymiliana Kolbego w Lipie z inicjatywy b. posła Józefa Gutowskiego. 
BIBLIOGRAFIA
1. Tadeusz Swat, "...Przed Bogiem i historią". Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944-1956. Mazowsze, Warszawa 2003, s. 212-213.
2. Piotr Kaszubowski, Mariusz Maciaszczyk, Mariusz Mocek, Katalog miejsc pamięci narodowej ziemi przasnyskiej, Przasnysz 2014, s. 92.